Is zingeving dé oplossing voor de uitdagingen waar wij in ons leven voor staan?

In Nederland worden we geleefd door het coronavirus. Het lijkt wel of er op dit moment nagenoeg geen aandacht is voor andere thema’s in ons leven. Althans…

Ik werk in de thuiszorg en heb als aandachtsgebied om projecten te coördineren. Dit raakt veelal technologie en innovatie in de zorg. Je begrijpt natuurlijk dat het coronavirus momenteel veel tijd en aandacht van mij in beslag nemen. Terecht. Maar ik bemerk een groot verschil tussen het uitbreken van het virus in Nederland en de maatregelen die door de overheid genomen zijn vs. onze leefwereld, het hier en nu. Ik zal het uitleggen.

Bij de start van de intelligente lockdown is er flink ingezet om de besmettingen een halt toe te roepen. Op iedereen in de maatschappij wordt een zwaar beroep gedaan. Dagelijks worden verhalen uit IC’s met de samenleving gedeeld. Schokkende berichten, trieste ervaringen, maar ook moedige verhalen. Door deze crisis lijkt er een saamhorigheid in onze samenleving te ontstaan. Deze saamhorigheid komt deels voort uit de uitdagingen en angsten die wij allemaal delen. We hebben de oerdrift dat we onszelf moeten beschermen tegen bedreigingen van buitenaf.

Zingeving

In gesprekken met wijkverpleegkundigen en verzorgenden zie ik dat er – naast de bescherming tegen het virus – een ander belangrijk gespreksonderwerp ontstaat: zingeving. Naast dat we in leven willen blijven, vinden we het belangrijk in ons leven te hebben en gelukkig te zijn. Dit klinkt heel logisch. Maar is dit vanzelfsprekend? Nee, schijnbaar niet als ik de ervaringen van de zorgprofessionals hoor.

Mensen kwijnen weg in hun huis. Isolement veroorzaakt eenzaamheid en huidhonger. Familie en kinderen mogen niet meer op bezoek komen en hebben niet de mogelijkheid een arm op de schouder te leggen of dicht tegen opa of oma aan te zitten. Mensen zien het leven niet meer zitten en grijpen naar manieren en middelen om het gevoel van eenzaamheid draagbaar te maken. Het raakt mij wanneer iemand zegt dat het leven geen zin meer heeft omdat er weinig sociale contacten zijn. Het leed achter de voordeur is groot, misschien wel groter dan wij verwachten.

Is zingeving dé oplossing voor de uitdagingen waar wij in ons leven voor staan?

Zingeving draait om wat je leven zin geeft. Zingeving gaat over de betekenis die we aan gebeurtenissen geven en wat je leven écht de moeite waard maakt. Het kan gaan om alledaagse zingeving, zoals sociaal contact met familie en vrienden. Expliciete zingeving gaat over levensvragen zoals: wat maakt het leven de moeite waard om geleefd te worden? Of om het idee dat ouderen het gevoel hebben nog te kunnen bijdragen aan de maatschappij. Dit betekent bijvoorbeeld dat er interventies moeten zijn die een zinvolle dagbesteding bieden voor de ouderen die hier behoefte aan hebben. Dit kan bereikt worden door ouderen aan te spreken op hun passie of hun arbeidsverleden of door ouderen een rol te geven en te stimuleren tot meedoen in de samenleving.

Hoe kunnen we ouderen helpen een zinvol leven te ervaren in tijden van beperkende maatregelen?

Levensvragen hebben te maken met spiritualiteit, levensbeschouwing, inspiratie en waarden. En ze verdienen het om besproken te worden; met de oudere zelf, maar ook met familie, vrienden, medebewoners. Daarvoor is tijd en oprechte aandacht nodig.

Het bespreken van deze onderwerpen biedt iemand nieuwe inzichten en mogelijkheden keuzes te maken die zin aan het leven geven. Stel vragen over wat iemand in het leven belangrijk vindt. Als sociale contacten iemand gelukkig maken, zorg dan voor contact. Belangrijk is oog voor autonomie van de oudere.